انواع گنبد در معماری

گنبد چیست ؟

گنبد یک نوع سازه‌ در معماری برای نمای داخلی و خارجی یک ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. گنبد از المان های هنری در معماری به خصوص مورد توجه در میان معماران ایرانی می باشد.

گنبد یک ساختار نیمه کروی توخالی می باشد که با گذشت زمان تغییرات زیادی در ساخت آن صورت گرفته است. درواقع می توان گنبد را شکل تکامل یافته ی طاق دانست. گنبد ها می توانند از متریال های مختلفی از قبیل سنگ، بتن، چوب، فولاد و حتی شیشه نیز ساخته شوند.

اصطلاحات مرتبط با گنبد :

• : Apex بالاترین نقطه گنبد یا تاج گنبد
• Cupola: یک گنبد کوچک واقع در یک سقف
• Extrados : منحنی بیرونی یک گنبد
• Haunch: بخشی از یک قوس یا طاق
• Intrados: منحنی داخلی یک گنبد
• Springing : نقطه‌ای از گنبد که افزایش می‌یابد

انواع گنبد ها در معماری

گنبد کوربل

گنبد کوربل یکی از اولین نوع گنبد ها در معماری می باشد. این گنبد توسط لایه های افقی از سنگ های تراش خورده ساخته می شوند.

طاق ایوانی

طاق گنبدی نام دیگر طاق ایوانی می باشد که دارای سطح مقطعی چند ضلعی می باشد.

گنبد پیازی

همانطور که از نام آن پیداست شکل ظاهری این نوع گنبد شبیه پیاز می باشد که نوک تیزی دارد. در این نوع گنبد قطر گنبد از ساق آن بزرگتر است و ار تفاع آن ها از عرضشان بیشتر است. گنبد پیازی ساختاری نرم به سمت سک نقطه دارند.

گنبد مقرنس

مقرنس در اصل یکی از المان های تزینی در معماری گنبد می باشد. مقرنس نوعی تزیین حجمی در زیر گنبد ها می باشد. در ساخت مقرنس از آجر یا گچ و یا کاشی استفاده می‌شود.

گنبد های مقرنس در زیباسازی بناهای ایرانی به ویژه مساجد و آرامگاه‌ها نقش مهمی دارد. طراحی در مقرنس‌ها به شکل طبقاتی می باشد که آن ها روی هم ساخته شده  و به تدریج از یک شکل هندسی به شکل هندسی دیگری تبدیل می شوند.مقرنس ها یکی از عناصر موثر در ساخت و تزیین گنبد ها می باشند.

گنبد بیضوی

گنبد بیضوی همانطور که از نامش پیداست بیضی می باشد. این نوع گنبد از گنبد های پرطرفدار در ایران می باشد. گنبدهای بیضوی اگر به درستی طراحی شوند دارای استحکام زیادی می باشند و می‌توانند فضای زیادی را بدون ستون محافظ پوشش دهند.

گنبد چندگوش

گنبد  چند گوشه دارای چهار گوشه می باشد که انتهای گنبد قوسی با شیب کم دارد که آن را منحصر به فرد می کند.

گنبد شیشه ای استین گلس

گنبد شیشه ای یکی از نوع جدید درهنر گنبد در معماری می باشد. پایه ی گنبد شیشه ای یک سازه ی فلزی می باشد که بسته به طرح آن به تعداد لته های مشخصی تقسیم می شود.  این سازه با تکنیک استین گلس تکمیل می شود. تکنیک استین گلس شامل کنار هم قرار گرفتن تکه شیشه های رنگی می باشد. امروزه از این نوع گنبد در هر نوع مکانی از قبیل تجاری، اداری، تفریحی و مسکونی استفاده می شود. گنبد های استین گلس نوعی المان دکوراتیو در طراحی داخلی می باشد.

برای مشاهده نمونه کار های گنبد های شیشه ای استین گلس مجموعه ایراچی روی این لینک کلیک کنید.